Marcel Fratzscher, πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών
Το ερώτημα δεν είναι εάν χρειάζεται ελάφρυνση χρέους, αλλά πώς και πότε θα λάβει χώρα.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά από το ελληνικό δράμα για το χρέος, το οποίο έληξε σχεδόν με την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, η σύγκρουση μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των Ευρωπαίων εταίρων, αναθερμαίνεται και πάλι. Τα κακά νέα είναι ότι η πρόοδος των ελληνικών μεταρρυθμίσεων είναι αργή και επώδυνη. Τα καλά νέα είναι ότι καθώς η Ελλάδα γίνεται όλο και πιο απομονωμένη, η ελληνική κρίση δεν φαίνεται πλέον ως μια μεγάλη απειλή στην οικονομική ή πολιτική σταθερότητα στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Για το ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους: το ελληνικό δημόσιο χρέος διαμορφώνεται κοντά στο 180% του ΑΕΠ την άνοιξη του 2016, και είναι πιθανό να κλείσει στο 200% στα επόμενα δύο χρόνια. Αν και η ελληνική κυβέρνηση έχει λάβει πολύ ευνοϊκούς όρους για την εξυπηρέτηση του χρέους της, είναι ρεαλιστικό ότι τα επιτόκια για το ελληνικό χρέος θα αυξηθούν στο 5%-6% κατά τη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών. Αυτό υποδηλώνει ότι το συνολικό κόστος εξυπηρέτησης χρέους, συμπεριλαμβανομένης και της αποπληρωμής του κεφαλαίου, θα μπορούσε να ξεπεράσει το 15% του ελληνικού ΑΕΠ, κάτι που είναι μη βιώσιμο.
Η καλύτερη λύση πιθανότατα θα ήταν να χορηγηθεί περαιτέρω ελάφρυνση χρέους με την μορφή της επέκτασης της ωρίμανσης και την μετατροπή του χρέους, συνδέοντάς το με την ανάπτυξη στην Ελλάδα και όχι στην ευρωζώνη, υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα θα ολοκληρώσει με επιτυχία το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης. Εν ολίγοις, η ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα δεν θα σώσει το ευρώ, αλλά ούτε θα το απειλήσει.
Christian Odendahl, επικεφαλής οικονομολόγος του Centre for European Reform (CER)
Υπάρχουν τέσσερα σενάρια για το μέλλον της ευρωζώνης. Το πρώτο είναι η ισχυρή ενοποίηση, συμπεριλαμβανομένης δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης. Το δεύτερο είναι η αποκέντρωση, με έναν αυστηρό κανόνα μη διάσωσης, την επιλογή για τις χώρες να κηρύττουν στάση πληρωμών στα χρέη τους, και με την μέγιστη εθνική αυτονομία πολιτικής. Μεταξύ αυτών των δύο επιλογών είναι μια μέση λύση στην οποία η Ευρώπη εστιάζει σε τομείς που χρειάζεται να ενοποιηθούν περισσότερο, και αφήνει τα υπόλοιπα σε μεμονωμένα κράτη-μέλη της ΕΕ. Και υπάρχει και το τέταρτο σενάριο του να προχωράει κουτσά-στραβά στην τρέχουσα πορεία, αλλά αυτό δεν είναι ούτε οικονομία ούτε πολιτικά βιώσιμο.
Η ελάφρυνση χρέους από μόνη της δεν μπορεί να σώσει το ευρώ. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρώπης δεν είναι προετοιμασμένο για ένα τέτοιο σοκ –αν θα είναι ποτέ- ούτε υπάρχει αρκετή πολιτική βούληση για να σχεδιαστεί μια ομαλή ελάφρυνση του χρέους για όλα τα κράτη-μέλη, για παράδειγμα μέσω μιας μεγάλης πρωτοβουλίας μείωσης του ευρωπαϊκού χρέους.
Αλλά η περίπτωση του ελληνικού δημοσίου χρέους είναι συντριπτική. Χωρίς ελάφρυνση χρέους, οι πιστωτές της Ελλάδας θα συνεχίσουν να απαιτούν αυτοκαταστροφικές δημοσιονομικές περικοπές, υπονομεύοντας την ανάκαμψη και ξοδεύοντας πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο στα δημοσιονομικά μέτρα αντί να εστιάζουν όλη τους την ενέργεια σε θεσμικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις που η χώρα χρειάζεται απεγνωσμένα.
Γιώργος Παγουλάτος, καθηγητής ευρωπαϊκής πολιτικής και οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η ελάφρυνση χρέους θα πρέπει να αποτελέσει μια λύση έσχατης ανάγκης εάν μια χώρα δεν μπορεί να αποφύγει μια παγίδα αποπληρωμής του χρέους. Αυτή η επιλογή θα πρέπει να συνδυαστεί με δημοσιονομική πειθαρχία και τολμηρές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Θα πρέπει να έρθει με μια πιο ενοποιημένη οικονομική και νομισματική ένωση, με μηχανισμούς καταμερισμού του ρίσκου για να το καθιστούν βιώσιμο.
Η Ελλάδα έχει δείξει ότι η ήπια ελάφρυνση του χρέους, εάν αναβληθεί, μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερη ελάφρυνση του χρέους που γίνεται αναπόφευκτη. Η Ελλάδα μπήκε στην κρίση της ευρωζώνης μέσω των δικών της ανεύθυνων δημοσιονομικών χειρισμών μέχρι το 2009. Αλλά η απόφαση να μην επιτραπεί ούτε καν το reprofiling χρέους το 2010, ήταν λάθος. Το κόστος ήταν ο μεγαλύτερος συνδυασμός των δανείων διάσωσης και η καθυστερημένη αναδιάρθρωση χρέους το 2012 και μια σκληρή δημοσιονομική εξυγίανση, που οδήγησε σε ύφεση (σωρευτικά) άνω του 25% όπως και ανεργία.
Κλειδώνοντας μια οικονομία σε έναν στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ για χρόνια, δεν είναι ρεαλιστικό. Είναι ακόμη λιγότερο ρεαλιστικό για μια οικονομία όπως της Ελλάδας, που βρίσκεται σε βαθιά αποεπένδυση και με τον δείκτη απασχόλησης κοντά στο 50%, υπονομεύοντας τη δυναμική ανάπτυξης.
Έγκαιρη και ρεαλιστική ελάφρυνση χρέους σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι επίσης μια στρατηγική για την αντιμετώπιση του κινδύνου αποσύνθεσης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Εάν η ευρωζώνη επιτρέψει οποιοδήποτε μέλος να γλιστρήσει προς την έξοδο, θα είναι αδύνατο να αποτραπεί ο κίνδυνος της μετατροπής νομίσματος να εξαπλωθεί σε άλλα ευάλωτα μέλη, και να γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Στράτος Πουρζιτάκης, υποψήφιος PHD στο τμήμα κυβερνητικών και διεθνών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Βαπτιστών του Χονγκ Κονγκ, με υποτροφία του ακαδημαϊκού προγράμματος της ΕΕ στο Χονγκ Κονγκ
Αν και θα μπορούσε να ήταν κάπως ευεργετικό για τις κατεστραμμένες οικονομίες της χώρας, η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους δεν θα έσωζε το ευρώ, μόνο και μόνο επειδή η βιωσιμότητα του χρέους δεν αποτελεί απειλή για την Ελλάδα, πόσο μάλλον για την ΕΕ. Εξάλλου, με δεδομένους τους ευνοϊκούς όρους των δανείων της ΕΕ, το ελληνικό χρέος είναι διαχειρίσιμο μέχρι το 2023.
Μακροπρόθεσμα, η παροχή μιας ελάφρυνσης χρέους, όπως η επέκταση της ωρίμανσης και το reprofiling μπορεί να είναι ευεργετική, ωστόσο το πρόβλημα είναι πως οποιαδήποτε συμφωνία θα συνδέεται με ουτοπικά πρωτογενή πλεονάσματα που είναι απίθανο να επιτευχθούν καθώς και μέτρα λιτότητας που είναι καταδικασμένα να αποτύχουν διότι προβλέπουν ακομη υψηλότερους φόρους και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Το ΔΝΤ και η ΕΕ έχουν εμπλακεί σε ένα αντιπαραγωγικό παιχνίδι εξουσίας σχετικά με την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, βασισμένο σε μικροπολιτικούς υπολογισμούς. Αυτή η αναμέτρηση έχει επισκιάσει την πραγματικότητα ότι η μεγαλύτερη απειλή για την ευρωζώνη που προκύπτει από την Ελλάδα –αν υπάρχει τέτοια- είναι το μη βιώσιμο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της χώρας, σε συνδυασμό με την απροθυμία όλων των πλευρών να φέρουν το πολιτικό κόστος και να αντιμετωπίσουν τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα. Ακόμη και αν μια υπόσχεση για την ελάφρυνση χρέους αποδειχθεί ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από αέρας, δεν θα είναι game changer.
Alexander Privitera, ανώτερος συνεργάτης στο Αμερικανικό Ινστιτούτο σύγχρονων γερμανικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins
Η ελάφρυνση χρέους δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ένας τρόπος για την διάσωση του ευρώ. Το ενιαίο νόμισμα της ΕΕ θα επιβιώσει χωρίς αυτή, με την προϋπόθεση ότι η πολιτική στήριξη στα κράτη-μέλη παραμένει ισχυρή. Ωστόσο, η μείωση του χρέους σε ορισμένες χώρες πληγείσες από την κρίση παραμένει αναγκαία για να αποδεσμευτούν αυτές οι οικονομίες, να μπουν σε βιώσιμο μονοπάτι χρέους και τελικά να καταστεί ευκολότερο για αυτές να προσελκύσουν διεθνείς επενδυτές.
Ασφαλώς, η ελάφρυνση χρέους από μόνη της δεν θα έχει αποτέλεσμα εάν μια χώρα αρνηθεί να εφαρμόσει πλήρως τις σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που βάζουν τον προϋπολογισμό και πάλι στο προσκήνιο και καθιστούν την οικονομία της πιο ανταγωνιστική. Αυτή είναι μια αρχή κοινής λογικής στην οποία έχει επιμείνει η γερμανική κυβέρνηση από την αρχή της κρίσης του ευρώ.
Το ερώτημα είναι δεν είναι εάν η ελάφρυνση χρέους, όποια μορφή και αν λάβει, θα συμβεί. Εάν συμβεί τελικά. Αντίθετα, οι αναλυτές θα πρέπει να ρωτούν εάν η ελάφρυνση χρέους εξαρτάται από την ολοκλήρωση των φιλόδοξων μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων ή εάν θα πρέπει να λάβει χώρα νωρίτερα.
Έχει την πολυτέλεια η ΕΕ να περιμένει μέχρι μια χώρα να σταματήσει να αποτελεί ρίσκο για τους πιστωτές της ή πρέπει οι πιστωτές –στην περίπτωση της Ελλάδας, οι φορολογούμενοι της ευρωζώνης- να μοιραστούν νωρίτερα κάποιο ρίσκο; Οι παρατηρητές θα πρέπει να σταματήσουν να αντιμετωπίζουν το ζήτημα της χορήγησης ελάφρυνσης χρέους σαν να είναι κάποιου είδους μακρινό fata morgana. Το τίμημα θα είναι μία νομισματική ένωση καταδικασμένη να είναι εύθραυστη, χωρίς νόημα.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/?fa=63548
capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου